علی محمد آقازمانی
ـــــــــــــــــــــــــــــــــ

جامعه‌شناسی جامعه‌ی اطلاعاتی ایران نشان می‌دهد که با وجود نوپایی حضور اینترنت در طیف‌ها و سطوح طبقاتی مختلف مردم، لکن این حضور با فراز و نشیب‌های فراوانی گریبانگیر بوده است.

با وجود ان که کاربری اینترنت به عنوان ابزار اطلاع‌رسانی و ارتباطاتی مهم در تجارت و اقتصاد مطرح است، لکن در ایران این مسئله به فراموشی رفته است.

اما مسئله‌ای مانند استقبال اکثریت کاربران ایرانی به موضوعاتی که در نشریات زرد به آن پرداخته می‌شود، در اینترنت بسیار است.

آن قدر که نسخه‌های غیر قانونی فیلم اخراجی‌ها یا تصاویر مستند از زندگی خصوصی بازیگران، هنرمندان و فوتبالیست‌های ایرانی در وب از اهمیت و ترغیب شایانی برخوردار است، کلاس‌های آموزش الکترونیک یا سایت‌های مطبوعات، نشریات و دانشگاه‌ها و مراکز علمی کشور از بازدید مطلوبی برخوردار نیستند. این چالش در بسیاری از حوزه‌ها قابل مشاهده است. یکی از این حوزه‌هایی که به ان کم اهمیت داده شده است، حوزه‌ی سایبر دیپلماسی می‌باشد. سایبر دیپلماسی مفهومی نوین از دیپلماسی در فضای سایبرنتیک است که سیاست را در محیط دیجیتالی دنبال می‌کند.

به جرأت می‌توان گفت که امروزه اهمیت اثربخشی اطلاع‌رسانی و کسب حداکثر مزیت رقابتی در فعالیت‌های حزبی و سیاسی، با استفاده از ابزارهای فناوری اطلاعاتی و ارتباطی روز، در حال افزایش است . سگولن رویال http://www.segoleneroyal2007.net و نیکلاس سارکوزی http://www.sarkozy.fr که چندی پیش در رقابت‌های انتخابات ریاست جمهوری فرانسه، یکی از دو گزینه مطرح برای ورود به کاخ الیزه بودند، به طور وصف برانگیزی به تبلیغات سیاسی مبتنی بر سایبر (Cyber based Diplomacy) اهتمام نمودند.

همین مسئله را در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، زمانی که بوش پسر با جان کریhttp://www.johnkerry.com دموکرات رقابت می‌کرد، مشهود بود. احزاب انگلیس از هم اکنون با تقویت برنامه‌های اطلاع‌رسانی و تبلیغاتی خود در محیط وب، برای رقابتهای آتی نخست‌وزیری بریتانیا تلاش می کنند و برای این مهم ، هزینه‌ها و برنامه‌های زیادی تهیه می کنند.

دولت و احزاب
در ایران، تقریبا از زمان انتخابات ریاست جمهوری دوره هفتم (سال 76) ، تبلیغات سیاسی نامزدها در وب آغاز شد و در انتخابات دور هشتم و هم چنین دور نهم که به انتخاب دکتر احمدی‌نژاد انجامید، ادامه یافت.
گسترده‌ترین فعالیت تبلیغاتی سیاسی الکترونیکی ایران را می‌توان در انتخابات ریاست جمهوری دوره نهم مشاهده کرد که اکثر نامزدها ، حداقل دارای یک پایگاه اطلاع‌رسانی الکترونیکی مستقل بودند . انتظار می‌رود در انتخابات مجلس هشتم که قرار است سال آینده برگزار شود ، هزاران نامزد نمایندگی مجلس در سراسر کشور ، از صفحات وب برای ارتقای سطح اثربخشی اطلاع‌رسانی خود بر جامعه مخاطبان ایرانی، استفاده کنند و این یک شروع مهم در فضای سایبر دیپلماسی ایران است.

اگر چه دولت با در اختیار داشتن هزاران سایت دولتی، قوی‌ترین نهاد سیاسی – اقتصادی – فرهنگی کشور در وب به شمار می‌رود، اما هنوز از ظرفیت‌های این ابزار اطلاع‌رسانی برای ارتقای سطح سایبر دیپلماسی کشور استفاده نشده است. به موازات این مسئله، وضعیت پایگاه‌های اطلاع‌رسانی احزاب کشور نیز با چالش جدی رو به رو است. احزابی که در ایران فعالیت دارند، اکثرا یا از سایت‌های وب محروم هستند یا اگر پایگاهی در اختیار دارند، یک ویترین چند صفحه‌ای استاتیک است که در ترغیب مخاطب، با بحران رو به رو است.

انتظارات از سایت‌های حزبی
از سایت‌های حزبی، انتظارات زیادی وجود دارد. مخاطب یک سایت حزبی، طیف بی‌سواد یا کم‌سواد جامعه نیست. حتی مخالفان یک حزب سیاسی، می‌خواهند تا پایگاه اطلاع‌رسانی احزاب، از وضعیت و بارگذاری مطلوبی برخوردار باشد تا همواره بتوانند مواضع و بیانیه‌ها و مسائل حزبی مربوطه را در این تارنماها مشاهده کنند و در تعامل با این پایگاه‌ها، همواره موفق باشند.

اطلاع‌رسانی مرتب، بارگذاری و چیدمان قابل قبول، دو زبانه‌بودن پایگاه، برقراری رفتار تعامل الکترونیکی مناسب با جامعه مخاطبان درون و برون سازمانی حزب، از جمله پارامترهای مؤثر در ارتقای توان افزایی اطلاع‌رسانی الکترونیکی احزاب به شمار می‌آید. مؤلفه‌های چهارگانه‌ای که می‌توان برای رفتار سازمانی موفق سایت‌های احزاب ایران مورد تأکید قرار دارد عبارتند از:

1. اطلاع‌رسانی گسترده و مالتی مدیای فعالیت‌های حزب.
2. سهولت ارتباط با مسئولان حزب به صورت الکترونیکی.
3. تسهیل در تعاملات الکترونیکی مخاطبان حزب با مسئولان حزب.
4. به‌روزرسانی مرتب و مکرر.
مهم‌ترین کاری که سایت‌های احزاب کشور می‌بایست در دستور کار قرار دهند، مسئله جمع آوری اطلاعات کاربران هدف و روش‌سنجی مناسب برای تبادل اطلاعات میان حزب و جامعه مخاطبانش است. هیچ یک از پایگاه‌های احزاب ایرانی در وب، به بانک اطلاعات جامعی از کاربران ایرانی علاقه‌مند به حضور افتخاری یا رسمی در حزب مطبوع خود، دسترسی ندارند. بی‌شک، هر اندازه رقبا به این دیتابیس با سطوح کارکردی مختلف، دسترسی داشته باشند، بیش از پیش می‌توانند با مخاطبان ارتباط برقرار کنند و یک نوع بازاریابی الکترونیکی جمع‌آوری رأی را پیش از انتخابات در اختیار داشته باشند. این، شاید یک مزیت رقابتی فوق‌العاده برای رفتار سازمانی اطلاع‌رسانی احزاب در آینده باشد.

همراه با سایت‌های احزاب
با بررسی ده وب سایت مرتبط با احزاب کشور در وب در می‌یابیم که وضع پایگاه‌های جریانات سیاسی – فرهنگی کشور در پهنه جهانی وب، خیلی بهتر از وضعیت و فرآیند کاری پایگاه‌های دولتی ایران در اینترنت نیست. بر خلاف رسم تقریبا رایج پایگاه‌های حزبی در وب، پایگاه‌های اینترنتی احزاب ایران، برنامه‌ای برای اطلاع‌رسانی جامع و هدفمند خود در محیط وب در اختیار ندارند. امروزه مخاطب‌سازی و عضوپذیری الکترونیکی، یکی از بهترین راهکارهای ارتقای اثر بخشی اطلاع‌رسانی جریانان سیاسی و فرهنگی دنیا به شمار می‌رود که متأسفانه این امر در کشور مورد غفلت قرار گرفته است. چرا که خیل عظیمی از مشتاقان به یک جریان سیاسی همواره وجود دارند که برای ارتباط و همکاری با شاخه‌های مختلف احزاب، به دنبال یک پل ارتباطی و مسیر تعاملی آسان و سریع هستند و وب، بهترین انتخاب می‌باشد. از طریق خبرنامه‌های الکترونیکی، محیط‌های گفت‌وگوی متنی، صوتی و تصویری و هم چنین، وبلاگ روزانه مسئولان حزب، می‌توان جمعی کثیر از مخاطبان را در اختیار داشت و آنها را در جریان تحولات سیاسی و فرهنگی درون سازمانی حزب قرار داد. در ادامه فهرست ده پایگاه مربوط به احزاب رسمی کشور ارائه شده است:

1- حزب اعتماد ملی
http://www.etemademelli.ir
2- حزب کارگزاران سازندگی (نشریه)
http://www.kargozaraan.com
3- حزب جوانان ایران اسلامی
http://www.youthpartyofiran.com
4- حزب مؤتلفه
www.motalefeh.org
5- حزب آبادگران جوان
www.abadgaranejavan.com
6- بنیاد باران
www.baran.org.ir
7- خانه احزاب ایران
www.ir-ph.org
8- حزب اعتدال و توسعه
http://etedal.com
9- خانه کارگر
www.mahjoob.ir
10- ائتلاف رایحه خوش خدمت

http://rayehekhedmat.com

[11- جماعت دعوت و اصلاح ایران
http://www.islahweb.org]

چه باید کرد؟
برای توسعه سطح اطلاع‌رسانی احزاب از طریق محبط مجازی، باید هر حزب، از طریق برنامه‌ای جامع بر اساس مقتضیات و آرمان‌های خود عمل کند.

برای رسیدن به این آرمان نیز، باید احزاب از هم اکنون به فکر تشکیل شاخه توسعه ICT در حزب باشند. حزبی که مدیران ارشد، میانی و جامعه مخاطبان رسمی و غیر رسمی و افتخاری آن، از طریق شبکه‌هایی مانند LAN و WEB با هم ارتباط دارند و نظر پراکنی و نظر سنجی مداوم می‌کنند، قطعا در زمان‌هایی مانند انتخابات، نتیجه بهتری از رفتار اطلاع‌رسانی و تبلیغاتی خود خواهند گرفت.

اما احزابی که می‌خواهند در دقیقه نود، به اطلاع‌رسانی و تبلیغ و شناسایی مخاطبان هدف بپردازند، با وجود هزینه‌های زیاد، نتیجه دلخواهی کسب نمی‌کنند. چرا که کمتر مخاطبی پیدا می‌شود که با چند روز تحقیق از یک حزب و نامزدها و برنامه‌های اعلامی آن، شیفته و علاقه‌مند به همکاری با یک جریان سیاسی شود.

شاید اغراق نباشد که امروزه به دلیل ارتقای ضریب نفوذ اینترنت در کشور، نتیجه‌ای که موتورهای جست‌وجو در مورد اطلاعات یک حزب و برنامه‌ها و شخصیت‌های آن در وب ارائه می‌کنند، از اهمیت فوق‌العاده زیادی برای سطح آشنایی اولیه کاربران با یک جریان سیاسی، برخوردار خواهد بود. بنابراین، وب‌مسترهای پایگاه‌های احزاب در وب، باید برای این مسئله برنامه‌ای در اختیار داشته باشند و همواره بالاترین سطح مدیریتی یک جریان سیاسی، از مشاوران حوزه آی تی استفاده کند.

امیدواریم سطح اطلاع‌رسانی احزاب ایرانی به گونه‌ای شود که مخاطبان داخل و خارج از کشور احزاب، بتوانند از سایت یک حزب سیاسی برای ارتقای سطح دانش و آگاهی خود از مسائل روز کشور استفاده کنند .